Kuklówka Radziejowicka jest to miejscowość położona w środkowej Europie, w centralnej Polsce, na południowo zachodnim Mazowszu. Obecnie leży w województwie mazowieckim, powiecie żyrardowskim, gminie Radziejowice.
Pierwsze wzmianki pisane na temat miejscowości Kuklówka pochodzą z okresu końca średniowiecza zamieszczone są w Metryce Koronnej libri inscriptionum z 1452 roku w języku łacińskim „Dux donat provido Stanislao Thuczny molendina: minere et aliud farine Nova minera super fluvium Cuclowka Inter Jaktorov et Cuclowka bonorum” (MK 337 f. 62) dotyczące przywileju stwierdzającego prawo Stanisława Thucznego do młyna na rzece Kukówka pomiędzy Jaktorowem a Kuklówką.1
- źródło: Zasoby Archiwum Państwowego Archiwum Główne Akt Danych, zespół 4 – Metryka Koronna – Inwentarz Metryki Koronnej Księgi wpisów i dekretów polskiej kancelarii królewskiej z lat 1447-1795. ↩︎
W owym czasie występowały tendencje do wyróżnienia poszczególnych odcinków tej samej rzeki nazwami przyjętymi od nazw osiedli, przez lub obok których dana rzeka przepływa i tak dzisiejsza rzeka Tuczna, która przepływa przez Kuklówkę, w XV – XVIII wieku miała 5 względnie 6 różnych nazw. Obok używanej wówczas nazwy Tuczna zapożyczonej od nazwiska młynarza, także Gągolina, Kamionka, Petrykoska (Petrykowska), względnie Piotrkówka i najczęściej Kuklówka. Nazwa rzeki Tuczna wyparła ostatecznie Kuklówka i jej poprzedniczki.
Młyn wodny był jednym z najważniejszych wynalazków średniowiecza, stanowił przełom w dziedzinie przetwarzania ziarna. Młyn wodny znacznie zwiększył efektywność produkcji mąki, co przyczyniło się do rozwoju gospodarczego i wzrostu dostępności żywności.
Na rzece Tucznej przepływającej przez Kuklówkę od miejscowości Grzymek do miejscowości Jaktorów było kilka młynów wodnych: Młyn Grzymek, Młyn Dobiegała, Młyn Kuklówka, Młyn Makówka, Młyn Marona, Młyn Ogidel, Młyn Kołaczek i Młyn Gacek.
Młyn w Kuklówce na rzece Tuczna pomiędzy miejscowościami Kuklówką Radziejowicką a Kuklówką Zarzeczną, spiętrzał wody w rzece w wyniku czego powstał staw, którego wody napędzały młyn należący do rodziny Nidzińskich. Młyn w ramach restrykcji okupantów niemieckich został spalony w 1941 roku. Po stawie pozostały fragmenty grobli i betonowy jaz pomiędzy starym a nowym mostem na drodze 579.
W XVI wieku zgodnie z mapą zamieszczoną w Atlasie historycznym Polskiej Akademii Nauk. Instytut Historii, Mapy szczegółowe XVI wieku cz. 1, współtwórca Pałucki Władysław, Red. Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, miejscowość Kuklówka jawi się jako osada własności szlacheckiej w województwie rawskim, parafii grodziskiej.
W czasie rozbiorów w 1795 roku w wyniku trzeciego rozbioru Kuklówka przypadła Prusom. W 1807 roku po wcześniejszym pokonaniu Prus, Napoleon Bonaparte utworzył Księstwo Warszawskie. W skład Księstwa Warszawskiego wchodziła Kuklówka. Tereny te odebrane Napoleonowi, dostały się po jego pokonaniu pod władze Rosji. W 1815 roku Car Aleksander I utworzył z nich Królestwo Polskie, mające stolicę w Warszawie, konstytucję, sejm i własne wojsko. Kuklówka weszła w skład Królestwa Polskiego. Autonomia Królestwa została znacząco zredukowana po upadku powstania listopadowego (1830-1831), znikła zaś niemal całkowicie po stłumieniu powstania styczniowego (1863-1864). Kuklówka, jak i całe dawne Królestwo Polskie, została wtedy poddana intensywnej rusyfikacji.
Latem 1889 roku po powrocie z Paryża Józef Chełmoński zakupił za sprzedane obrazy w Kuklówce sześciohektarowe gospodarstwo ze skromnym, modrzewiowym dworkiem, w którym spędził ostatnie 25 lat swojego życia. Wieś była do końca XIX wieku otoczona gęstymi lasami Puszczy Jaktorowskiej.
W latach 1889 – 1914 w Kuklówce (obecnie Kuklówce Zarzecznej) mieszkał i tworzył Józef Chełmoński. Wybitny polski malarz. To tu w pierwszych latach pobytu powstały: „Lelaki”, „Noc”, „Czajki”, „Ruczaj”, „Kurka wodna”, a później „Żurawie” i „Pejzaż z wodą i krzewami”.
Za „kuropatwy” w 1894 roku otrzymuje najwyższe oznaczenie „Ehvendiplom” na Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Berlinie. Do Berlina zawozi jeszcze dziewięć obrazów z Kuklówki. W 1892 roku otrzymuje złoty medal w Monachium, a w 1894 roku dostaje złoto na Powszechnej Sztuki w San Francisco oraz dyplom honorowy na Wystawie Krajowej we Lwowie. W 1894 roku za „Burzę” otrzymuje nagrodę Akademii Umiejętności im. Baczewskiego.
To tu na moście na rzece Tuczna zatrzymał się święty Zygmunt Szczęsny Feliński wskazując, że tu powinien powstać kościół.
Po odzyskaniu niepodległości przez Rzeczpospolitą Kuklówka znalazła się w województwie warszawskim, powiecie grodziskim.
Obecnie Kuklówka Radziejowicka sąsiaduje bezpośrednio z Kuklówka Zarzeczną (z którą historycznie tworzyła jedną miejscowość do lat 20 XX wieku).
W Kuklówce (obecnie Kuklówce Zarzecznej) działa od 1928 roku Ochotnicza Straż Pożarna. Za jego założyciela uważa się Henryka Krauze i dzięki niemu już w 1936 roku jednostka doczekała się własnej murowanej remizy. Teren pod strażnice przekazał Czesław Nidziński. Od 7 października 2023 roku po 17 miesiącach od rozpoczęcia budowy druhowie z Ochotniczej Straży Pożarnej w Kuklówce Zarzecznej mogą się cieszyć nowoczesna strażnicą.
W czasie II wojny światowej w Kuklówce działali żołnierze AK należący do Grupy „Krzysztof” wchodzący w skład Zgrupowania OSA – Armii Krajowej z Grodziska Mazowieckiego.
Wiosną 1950 roku, na spotkaniu mieszkańców Kuklówki i Makówki, zrodził się pomysł, aby Msza Święta niedzielna była odprawiana w remizie strażackiej ze względu na znaczną odległość od najbliższych kościołów (w Grodzisku Mazowieckim, Radziejowicach i Jaktorowie) i trudnościami w komunikacji. Jednocześnie dojrzewała koncepcja budowy świątyni. Plac pod jej budowę ofiarowali małżonkowie – Bronisław i Anna Pindor. Pierwszy budynek kościelny, to drewniany barak o wymiarach 12,5 m x 25,0 m. 4 października 1952 roku J.E. ks. Stefan Wyszyński Prymas Polski erygował parafię. W dnu 19 października 1952 roku nastąpiło uroczyste odczytanie Dekretu Erygującego Parafię p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej w Kuklówce, co stało się faktycznym początkiem. Pierwszy proboszcz ks. Stanisław Urbańczyk 1952 – 1960.01. W latach 1976-1997 proboszczem był ks. Czesław Zdziarski. W okresie od 01 kwietnia 1978 roku do 01 lipca 1984 roku za staraniem ks. Czesława Zdziarskiego wybudowany został nowy murowany budynek Kościoła. W dniu 01 lipca 1984 roku odbyło się poświecenie świątyni i dzwonu przez J. Em. Ks. Kardynała Józefa Glempa. Od czerwca 2009 roku proboszczem Parafii w Kuklówce jest ks. Andrzej Sadowski.
Na terenie Kuklówki Radziejowickiej znajduje się Szkoła Podstawowa im. Józefa Chełmońskiego z izbą pamięci. Szkoła wybudowana w latach 1952- 1956 roku w stylu wiejskiego realizmu socjalistycznego.
Pierwsze wiadomości i ślad istnienia szkoły znajdują w starych aktach. Pierwsze pisma kierowane są do Zarządu Szkoły Powszechnej w Kuklówce z lat 1920/21. Była to jednoklasowa szkoła z jednym nauczycielem.
W latach 1930/31 szkoła trzyklasowa. Dalej brak dokumentacji. W latach 1937/38 istnieje Publiczna Szkoła Powszechna st. III z polskim językiem nauczania – pięcioklasowa.
W latach czterdziestych istnieje już siedmioklasowa szkoła. Druki dokumentacji w języku niemieckim wypełniane po polsku (lata 1940-1944).
Zajęcia szkolne odbywały się w prywatnych budynkach, nieraz jednocześnie w kilku. W końcu lat dwudziestych i początku lat trzydziestych zajęcia odbywały się w posiadłości państwa Brysiaków (teren dzisiejszej rozdzielni gazu w Kuklówce Radz.) i w budynku p. Antolaka. W każdym budynku lekcje odbywały się w 1 izbie, pozostała część zajęta była przez właścicieli. W budynku p. Antolaka w jednej izbie mieszkały dwie nauczycielki. Kilka lat później starsze klasy uczyły się w budynku p. Sadowskich (dziś dom państwa Nowowiejskich – Kuklówka Zarz.), młodsze klasy powstały na miejscu. W okresie powojennym nauka odbywała się w dwóch budynkach: u p. Sadowskiego i w budynku dawnego sklepu p. Goliana (okolice studni szkolnej – starej). W 1953 r. rozpoczęto budowę nowej szkoły.”
W latach 1975 – 1999 Kuklówka należała do województwa skierniewickiego.
W wyniku reformy podziału administracyjnego z 1999 roku Kuklówka należy do województwa mazowieckiego, powiatu żyrardowskiego, gminy Radziejowice.
W chwili obecnej Kuklówka jest rozwijającą się podwarszawską miejscowością dobrze skomunikowaną ze stolicą, droga 579, droga S8, droga A2.
W Kuklówce znajduje się Muzeum Lwowa i Kresów Wschodnich oraz Skansen Mała Syberia.
